Ordo exercendorum publicorum iudiciorum capitalium in vsu esse desiit. Et auiourd’huy en France l’ordre introduit de droict ciuil en matieres criminelles n’est receu en usage. ains y est procedé selon la forme cy apres declaree. En quoy toutesfois n’y a rien qui soit contre le droict des gens et la raison naturelle.1

ADDITIO.

Il est tropvague et general : que l’ordre introduit de droict ciuil en matieres criminelles, n’est receu en vsage en France. Le IurisconsultePaul , dit que de son tempssqui estoit la fleur du droict ciuil, pour estre ledit Paul disciple de ce grand Ulpian jordo exercendorii publicorum iuditiorum capitalium in osuesse desiit. Cûm vero Pauli temporibus ordo quidem in huiusmodi causis obseruarctur et lege Iulia publicorum iuditiorum tautum esset, vi libellorum inscriptiones certa quadam conceptione et forma proponerentur, illumque ordinem vsque et longe post tempora Honorii et Theodosij a. a. durasse faiendum est alium atque aium ordinem, aliquando institutum. postea abrogatum et subinde alium innouatum fuisse. Quod ve planius constet, ex antiquo capitalium iudiciorum ordine deprehendimus. Triumuiros capitales constitutos fuisse, ad quos primùm accusa. tio deferretur. quam mox, ip si ad Pratorem referebant., Prator terium iudicum numerum, qui de crimine cos noseerent, adstistebat, sortiebaturque, nonnunquam ex Senatoribus, aliquandoex equestri ordine, neenonex Publicanis, nonnumquam et promiscuè ex vtroque aut ex triplici ordine, additis etiam Tribunis arariis prout morum et temporis varieias, varias tulit sanctiones. Iudites selecti, et sortiti, in leges iurabant. Cûm iurassent omnes LPratore exceptoy nomina eorum in libellis continebantur, ne proselectis Iudicibus, aliqui suppositi, eorruptique iudicarent. His perattis, Prator Iudicum consessum cogebat ad ius dicendum Reo damnato, non ipsi qui iudicauérant, non Praetor qui ex dignitate luditibus praerat, sententiam decretimque consilij exequebantur, sed executio ad illos ipsos Triumairas tapitales remittebatur : ita appellatos ab executione iudiciorum tapitalium et svt Pomponius aitV a tarceris custodia, vt tiim animaduerti oporteret, eoruminteruentu ficret. Mutato Reip. statu ve pro instabilitate rerumhumanarum sapius Roma tontigit ab huiusmodi exercendorumiudicior. capitalium ordine, selectione, reiectione, sortitione, et resortitione et à formulis ( que certis quibusd. verbis concepta, prestripta à, érant ) desitum est, Porran licet formulis de medio sublatis, omnia iudicia ex traordinaria, tanquam extra ipsum antiquum orainem constituta, diti ceperint : non tamen indiscretè sine forma quadam, et sine yllo prorsus ordine, de criminibus, ex capitalibu causis postea agebatur. Cûm illi ipsi Impe. Hono. et Theodo. accusationum ordinem quem iandudùm legibus institut am fuisse ditebant, obseruari voluerint. Adeo vt quisquis crimen intendisseé, in iudicium venires, nomen rei in ditaret, vintulum inscriptionis arriperet, custodiae, supplicuque similitudinem pateretur, ex accusationis prosequende sideiussorem daret. Quidi Nonne usus noster forensis Gallicus, maxima ex parte huiusmodi libellorum vestigia sequitur, etiammque illius antiqui ordinis umbram quandam retinet : Cûm videre liceat, non Friumuiros canitales, sed Magistratus, qui causarum capitalium quesitores, cognitoresque sunt : et ad quos, qui ciuilibus tantùm causis prasunt iuditia si quae otturrunt capitalia, remittere foient, adeon quod si per imprudentiam aut ambitiosé, accusationem admitterent, et causatogniia decernerent, minimo negocio, appellationisque remedio, staiim irritum et cassum fieret. Proinde accusator coram illo capitali Magistratu inicriptionem aut accusationis libellum proponit, in quo magnitudinem, atrocitatem, et qualitatem criminis tempusque designat, et licet in ipsa sua inscriptione criminis prosequendi fideiussorem dart ex praescripto non teneatur, huiusmodi tamen vinculum aut reo postulante, aut Iudicis offitio, arripiet. Hincque legi itidem reus subiacebit. quod si alteruter prae inopia vadimonium deserat, fideiussoremque prestare aut nequeat, aut recuset, sui copiam sistendi iuditio exhibere, sub quadam carceris interminatione, cogetur. Multa et pleraque alia in causis capitalibus que antiquis illis motibus propius accedunt, etiamnis hodie vsurpamus.